Maareeyaha guddiga doorashada Kenya oo loo diray "fasax qasab ah" + Sababta Ka Danbaysa.

0
Saturday October 21, 2017 - 07:46:18 in by Burco Office
  • Visits: 710
  • (Rating 0.0/5 Stars) Total Votes: 0
  • 0 0
  • Share via Social Media

    Maareeyaha guddiga doorashada Kenya oo loo diray "fasax qasab ah" + Sababta Ka Danbaysa.

    Maareeyaha guddiga doorashada Kenya oo loo diray "fasax qasab ah" + Sababta Ka Danbaysa.

    Share on Twitter Share on facebook Share on Digg Share on Stumbleupon Share on Delicious Share on Google Plus

Maareeyaha guddiga doorashada Kenya oo loo diray "fasax qasab ah" + Sababta Ka Danbaysa.

Sarkaal sare oo ka tirsan guudiga doorashada ee Kenya ayaa qaatay fasax, sidoo kale, qeybna kama noqon doono doorashada isbuuca soo socdo.

Ezra Chiloba, oo ahaa madaxa fulinta guddiga ayaa "shaqi ahaan u go'aansaday in uu fasax aado si uu kalsooni u geliyo qaar ka mid ah musharrixiinta."

Waxaa jiro siyaasiyiin ka andacooday in Chiloba uu qeyb ka ahaa wax isdabamarintii lagu eedeeyay Guddiga, sida uu qoray wargeyska Nation ee Kenya.

Mr Chiloba wuxuu dhowr bilood xuddun u ahaa eedaha mucaaradka ay guddiga IEBC u jeedinayaan, waxaana lala xiriirinayaa xisbiga talada haya ee Jubilee.

Waxaa la sheegayaa in madaxa fulinta guddiga doorashooyiinka ee kenya "la siiyay fasax qasab ah".

Mucaaradka uu hoggaaminayo Raila Odinga ayaa sheegay in Chiloba uu Jubilee u diyaariyay in ay ku guuleystaan doorashadii August ee maxkamaddu laashay.

Mucaaradka ayaa doonaya in Chiloba iyo xubno sare oo ka tirsan IEBC is casilaan, taas oo ay u arkaan in ay muhiim u tahay isbedel lagu sameeyo guddiga.

Waxay sheegayaan in aysan doorasho dhici karin haddaan isbedel lagu sameyn guddiga doorashada.

mucaaradka waxay ku doodayaan in "Chiloba uu masuul ka ahaa wax isdabamarinta iyo qaladaadka la sameeyay xilligii tirinta codadka ay socotay, taas oo ay caddeysay maxkamadda ugu sareysa ee Kenya."

Raila wuxuu ku adkeysanayaa in baaritaan guud lagu sameeyo qalabka guddiga, xubnaha qaarna is casilaanLahaanshaha sawirkaREUTERS
Image captionRaila wuxuu ku adkeysanayaa in baaritaan guud lagu sameeyo qalabka guddiga, xubnaha qaarna is casilaan

Sikastaba, Chiloba ayaa diiday in uu aqbalo dalabka mucaaradka ee ah in uu guddiga ka tago. Wuxuu BBC-da u sheegay in Maxkamaddu aysan wax qalad ah ku cadeyn saraakiisha IEBC.

Guddoomiyaha guddiga doorashada, Wafula Chebukati, ayaa Arbacadii ku baaqay in xubnaha looga shakiyay wax isdabamarinta ee guddiga ka mid ah in ay is casilaan.

Mr Chebukati ayaa hadalkaas jeediyay saacado ka dib markii xubin sare oo IEBC ka mid ahayd, Roselyn Akombe, ay iska casishay xilkii ay haysay guddiga, dalkana ka carartay.

Waxay sheegtay in la handaday, nafteedana u baqday. "Guddiga ayaa ku shaqeynayo xaalad adag," sida ay BBC-da u sheegtay.

Guddoomiyaha ayaa sheegay in uu doonayo koox gaar ah in ay doorashada maamulaan. Laakiin fasax uu qaatay Chiloba lama filayo in mucaaradka ku qanco, sababtoo ah doorashada 26-ka bishan, waxaa ka dhiman isbuuc ka yar.

Hoggamiyaha mucaaradka ayaa dhowaan sheegay in uu ka baxay tartanka. Wuxuuna tilmaamay in"Isbedel la'aan, aysan doorasho dheceyn."

Maxaa ka mid ah qodobada loo cuskaday laalida doorashada

Ciidamo ayaa lagu arkaa magaalada inta badan
Image captionCiidamo ayaa lagu arkaa magaalada inta badan
  • Maxkamadda ayaa sheegtay in waaxda cadaaladda ay masuuliyad ka saran tahay xaqiijinta sax ahaanshaha nidaamka codaynta, tirinta iyo soo gudbinta natiijada doorashada.
  • Garsoorayaasha waxa ay sheegeen in NASA aysan cadayn in IEBC ay ku dhawaaqeen natiijada madaxwaynanimada ka hor inta aan la soo wada gudbin dhamaan 40,883 diiwaan oo ah nooca loo yaqaano Foom 34A.
  • Garsoorayaasha ayaa sheegay in dadka ay telafishanada ka daawanayeen natiijada doorashada balse aanan loo sheegin goobaha ay natiijada ka soo dhacayso
  • Maxkamadda ayaa waxa ay sheegtay in ay ahayd in gudiga IEBC uu doorashada u qabto sida uu dhigayo sharciga dalka.
  • Waxay sheegeen in gudiga doorashada ay qasab ku tahay in doorashada ku celiska ah ay u diyaariyaan nidaam la adeegsan karo hadii qalabka tiknoolajiyada uu shaqayn waayo.
  • Maxkamadda ayaa sheegtay in baaritaan ay ku sameeyeen 4,299 diiwaan oo ka mid ah warqadaha ay ku arkeen kala duwanaashiyo balaaran.

Yaa qabanaya doorashada ku celiska ah ee Kenya?

Ka dib go'aanka maxkamadda, waxay su'aal ka taagan tahay kalsoonida lagu qabi karo Guddiga doorashada

Mucaaradka waxay dalbanayaan in xubno ka mid ah guddiga meesha laga saaro, kuwaas oo ay ku eedeynayaan in ay qaladkii dhacay masuul ka ahaayeen.

Guddiga doorashada ayaa iska fogeeyay eedaas, waxayna sheegeen in ay doorashada qaban karaan.

Dadka siyaasadda falanqeeya waxa ay sheegayaan in ay suuragal tahay in mucaaradka iyo dad kale ay maxkamad aadaan si guddiga loo kala diro madaama eedda ugu badan ay ayaga ku dheceyso.

Maxkamadda sare waxa ay sheegtay in guddiga uu yahay midka ku guuldareystay in doorasho xor iyo xalaal ah uu qabto.

Isbeheysiga mucaaradka ee Kenya ayaa diidan in 17-ka October la qabto doorashada.

Xisbiga Talada haya ee Jubilee ayaa ku adkeysanaya in guddiga IEBC uu qaban karo doorashada lana qabto xilliga loo qorsheeyay.

Caqabadaha hortaagan Doorashada ku celiska ah

Kenyatta ayaa sheegay in 26-ka doorashada la qaban doono, wuxuuna ku baaqay nabad
Image captionKenyatta ayaa sheegay in 26-ka doorashada la qaban doono, wuxuuna ku baaqay nabad

Maxkamada ugu sareysa ee Kenya ayaa amartay in doorashada ku celiska ah ee madaxwaynaha la qabto 60 maalmood gudahood.

Balse wali waxa uu muran ka taagan yahay goorta la qabanayo iyo cidda qabanaysa.

Isbahaysiga mucaaradka Kenya ee NASA ee uu hogaamiyo Raila Odinga ayaa waxa ay ku baaqayaan in gabi ahaan ba la kala diro guddiga doorashada ee hadda jira.

Madaxda Nasa ayaa waxa ay ku hanjabeen "in aysan doorashada ka qayb gali doonin" haddii ay qabanayaan gudiga hadda jira.

Mucaaradka ayaa waxa ay sidoo kale dalbanayaan in qandaraaska warqadaha codaynta aan mar kale la siin shirkada Al Ghurair oo fadhigeedu yahay Dubia.

Dhanka xisbiga talada haya ee Jubilee ayaa ka soo horjeeda dalabka Raila, waxayna doonayaan in la dedejiyo doorashada.

Caqbada kale ee jirta ayaa ah in xubnaha guddiga doorashada ugu sareeya uu ka dhextaagan yahay muran.

Haddii la kala diro guddiga doorashada ee hadda jira waxay shaki gelineysaa xilliga doorasho ay ka dhici karto Kenya iyo cidda sii maamuli doonto.

Maxaa ka mid ah eedaha IEBC loo jeediyay?

Ku xigeenka gudoomiyaha maxkamada ugu sareysa Kenya Philomena Mwilu ayaa sheegtay:

  • In nidaamka codaynta la jabsaday, codad lagu daray
  • In IEBC aysan qirsanayn in ay guuldaro jirto
  • In caddeyntii laga dalbaday aysan soo gudbin
  • Dukumiintiyada qaar in aysan sax ahayn
  • Qalabka IEBC in ay isticmaaleen dad aan fasax u haysan