Colaadihii siyaasadeed iyo burburkii dhaqaale ee aafeeyay bulshada Soomaaliyeed rubuc qarnigii u danbeeyay, Puntland waxay ahayd halka cadceedda nabadda ka soo baxdo. Waxay horyaal u hayd geedisocodka nabadda. Waxay ahayd hoyga sharciga iyo kala danbaynta. Waxaa ka hanaqaaday maamullo isaga kala danbeeyay xukunka, lahaana siyaasad cad oo ku dhisan amni iyo horumar. Puntland waxay samaysay koboc dhaqaale oo ku tiirsan dhoofinta xoolaha nool, kaluumaysiga, iyo soo dajinta badeecadaha kala duwan. Puntland waxay u hub qaadey oo ay ka libin keentey la dagaalanka burcad badeedka, xagjirka diineed, iyo badbaadinta deegaanka. Waxay muunad iyo hoy lagu yagleelo u noqotay kumanaan dadka Soomaaliyeed oo ka soo barakacay dagaaladii sokeeye.

Nasiib darrase, Puntland waxaa soo wajahay khalkhal amni oo isugu jira dilal qorshaysan laguna beegsanayo madaxda dowladda, khaastan kuwa laamaha amniga, madaxda maxkamadaha, iyo shacabka birmageedadiisii. Sanooyinkii u danbeeyayna Puntland waxay la daalaadhacaysay hoos u dhac dhaqaale oo baahsan taas oo saameeysay dhamaan habsami u socodka laamaha dowliga sida bixinta mushaaraadka shaqaalaha dowliga, ciidamada, iyo macalimiinta iskuulkada.

Waxaa sidoo kale isa soo taraya qaylo dhaanta ka imanaysa maaraynta canshuuraha sida ba’an u sii badanaya inta badanna laga qaado ganacsatada yaryar iyo gaadiidlayda. Waxaa taas barbar socda hoos u dhac dhaqaale oo wata amni xumo maadaama faqrigii uu kor kacay loona salaynayo aragtida guracan ee siyaasadeed oo uu maamulka Puntland ka arimanaya horseed u yihiin. Hogaanka siyaasada Puntland kama soo dhalaalin maaraynta iyo xal u helidda dagaalada aan sababta lahayn soona noq-noqday ee ka jira Gobolka Mudug sababayna dhibaata aad u qara weyn ee naf iyo maalba leh. Waxaa marag ma doonta ah in qoysas badani nolol maalmeedkoodu ciriiri galay wajahayaana burbur dhaqaale iyo barakac hor leh, lana xayiray gadiidkii isu gooshi jirey Koonfur, Mudug, Waqooyi iyo Bariba ee saldhig u ahaa kobaca dhaqaalaha iyo xiriirka bulshada walaalaha ah.

Waxaa is waydiin leh halka Punltand hayaanka ku tahay. Waxaase inta badan la rumaysan yahay in Khalkhlkaas Amni iyo Midka Siyaasadeed keeneen dhowr arrimood sida:

Madaxwayne Abdiwali Mahamed Ali Gaas oo hadda u cimaamatay noqoshada madaxa olalaha doorashada Senator Cumar Abdirashid Ali Sharmaarke, sii hayaha xafiiska Ra’iisal Wasaaraha Dowladda Federaalka Soomaaliya, una badan tahay in Madaxwayne Abdiwali Gaas saldhig ka dhigto magaalada Muqdisho xilli taageerada loo hayo ololaha Senator Cumar Abdirishiid sii yaranaayo.

Habacsanaan baahsan oo saamaysay dhammaan habsami u socodka maamulka Puntland taas oo ay saldhig u tahay safaradii isdaba socday ee Madaxwayne Abdiwali Mahamed Ali Gaas Puntland uga maqnaa, inta bandanna ku soo idlaaday balanqaadyo.

Ka meer-meeridda iyo hirgalin la’aanta nidaamka dowlad wanaagga ee ku dhisan xakamayta musuqmaasuqa ee beesha caalamku muddo dhowr sano ah ku qancin la’dahay Madaxwayne Gaas;

Xal u helid la’aanta qul-qulatooyinka amni darro ee Gobolka Mudug taas oo aafeeyay dhaqaalihii gayiga Puntland;

Maamulka Punltand oo xayndaab adag ka samaystay indheer garadka, iyo intii wax ku kordhin lahayd ee horumarka jecleyd, dhidibadana u aasay maamul keli talis;

Maamulka Madaxwayne Gaas oo aan lahayn aragti siyaasadeed ee aan cadayn, isticmaalka erayo xanaf leh, iyo go’aan qaadasho deg-degsiimo leh.

Ugu danbayn, markaad tixgalisid xogahaas kor ku xusan iyo kuwo kale oo badan, waxaa inta badan la rumaysan yahay in Puntland si uga weecatay aragtidii iyo mabaa’didii lagu aasaasay oo ahayd caddaalad, horumar, iyo wadatashi.

Waxaa soo if baxay howlwadeenno aan lahayn aqoon durugsan ee dowladnimo iyo mid maaraynba dhex boodayaan dhan kastood ka eegto nidaamka dowliga ee Madaxwaye Abdiwali Maxamed Ali Gaas majaraha u hayo. Waxaa la joogaa xiligii madaxda Puntland khaasatan Madaxwayne Gaas hoos u fiirin lahaa waajibaadkii dastuuriga ee loo igmaday, gaar ahaan xal u helidda dhibaatooyinka ka jira Puntland siiba kuwa amni ee Buuralayda Gobolka Sanaag iyo daafaheeda, dilalka ku soo badanaya caasimadda dhaqaalaha Puntland ee Boosaaso, iyo dhaqaale xumida taabtay qoys kasta oo reer Puntland ah.

Xukuumadda Madaxwayne Gaas oo wakhtigeedii wax yar ka harsan yahay waxaa lagula xisaabtamayaa taabagalinta nidaamka xisbiyada badan oo marar badan madaxwaynuhu ku baaqay uguna waynayd wuxuu ololaha siyaasadeed ku galay sannaddi 2013. Waxaa iyana muuqata ku soo celcelinta hadaladiisa inta badan deegaannada Sool, Sanaag, iyo Cayn gacanta Puntland inay u egtay "CAALWAA” amase markeedii horaba ahayd waxay Soomaalidu ugu yeeraan "Dhaan Dabagaalle”.

Waxaa la joogaa xiligii shacabka Soomaaliyeed ee reer Puntland la xisaabtami lahaayeen madaxdooda siiba dhaqaalaha aan loo meel dayin ee loo weeciyay ololaha dorashooyinka 2016-2017 ee sida shakhsiyadaysan loogu taageerayo olalaha Cumar Abdirishiid Ali Sharmarke uga socda caasimadda Soomaaliya ee Muqdisho xilli qoysas badani la’yihiin quutul daruriiga reerahooda iyo caruurtooda kadib markay abaaro afeeyeen dad badan oo reer-miyi u badan. Waxay khasabtay in dadkaas ku soo aruraan tuulooyinka u dhow-dhow xilli Dowaldda Puntland aysan hayn aragti iyo nidaam saxa oo lagula tacaalayo dadkaas xoolo beelay marka laga reebo tabarucaadda qurbajoogta, hay’adaha iyo shirkadaha maxaliga waxay bixiyaan, iyo mucaawinada ka timaadda wadamada iyo ururada deeqaha bixiya.