"xukuumaddu Ha soo celiso wada shaqeynta heyadaha qaranka gaar ahaan kuwa ay khuseyso arrimaha doorashadu" G C/raxmaan Ciro
Hargaysa(AFK)_Bishii May 2013 waxa bilaabmay inay isu yimaadeen,Komishan doorashooyinka Qaranka,Saddexda Xisibiga Qaran,Wasaaradda Arrimaha Gudaha iyo,Akaademiyadda Nabadda iyo Horumarinta Waxa la isku waafaqay in qaranka Somaliland u baahan yahay, diiwaan gelinta muwaadiniinta ( civic registeration) Waa arrin muhiim ah oo qaranku u baahan yahay. Wax xeer ah oo dhaqangal ah oo lagu maamulo arrintan ma jiro. Waa hawl qaadan karta waqti dheer ugu yaraan afar sano iyo wax ka badan marka la sameeynayo diiwaan gelin dhaxal gal ah. Waa diiwaan gelin aan dhamaad lahayn , qof kasta oo dhasha waa in la diiwaan geliya, ka dhintana laga saaraa. Waa arrin axsaabta qaranku taageertay Waxaa lagu heshiiyey inaanay caqabad ku noqon diiwaan gelinta codbiyeyaasha.
• Diiwaagelinta cod
bixiyeyaasha Waxa waajibiyey xeer 37/2007 xeerka diiwaan gelinta
codbiyeyaasha Waxay sugaysaa inaynu helno doorasho xalaal ah.
o Waxay tiir culus u tahay amaanka iyo xasiloonida qaranka
o Waa in liiska codeeyayaasha la helaa lixdan (60) cisho ka hor waqtiga dorashada ee Lifaaqa 2aad ee xeer lr 37/2007
• Waxa la isku waafaqay laguna wada saxeexay si wada-jir ah xafiiska
Wasiirka daakhiliga Mr Cali Warancadde 11/7/2013 qoraal nuxurkiisu ahaa
in Diiwaangelinta Muwaaddiniinta iyo Diiwaangelinta Codbixiyeyaasha loo
kala qabto si kala madaxbannaan oo is-barbar socod ah (Dual track
approach), heshiiskaas oo loo diray Deeqbixiyeyaasha Caalamiga ah.
• Deeq bixiyeyaasha waxa si wada
jir ah loogu cadeeyey in labada diiwaangelinood si madax banaan oo aan
is-dabrayn u kala qabanayaa WASAARADDA ARIMAHA GUDAHA JSL iyo Komishanka
Doorashooyinka Qaranka, waxaana laga codsaday in farsamo ahaan iyo
dhaqaalaha ahaanba inaga caawiyeen DIIWAAN GELINTA CODBIXIYEYAASHA taas
oo ay soo aqbaleen.
• Si loo helo diiwaanta
codbixiyeyaasha oo sugan waxa farsamo ahaan la soo kordhiyey in
muwaadinka indhaha laga sawiro. Taasi waxay keentay in xeerkii diiwaan
gelinta codbixiyeyaasha lagu sameeyo kaabis iyo wax ka bedel farsamo
(technical) oo kooban.
• Tijaabo ayaa la sameeyey in
indhaha laga qaado muwaadiniin kooban. Waxa la ogolaaday in lagu
noqnoqdo , hase yeeshe, waxa lagu guuleystay in la qabto dhamaan dadkii
ku noqnoqday.
• July 2013 waxa waaradda
Arrimaha Guduhu xustay inay diiwaan gelinta madaniga lagu dhameyn doonto
sagaal (9) bilood, waxaadse ogtihiin inaanay weli bilaabmin, muddo
sanad ka badan ka dib.
• Si loo muujiyo qaran ahaan in
ay ka go’antahay taageerada kala madax banaanaanta diiwaangelinaha iyo
doorashooyinka, waxa madaxweyanah JSL 17/11/2013 qoraal ahaan soo saaray
qoraal nuxurkiisu ahaa in Madaxweynaha JSL iyo Xukuumaddiisuba ay
taageersan yihiin Heshiiska Saddexda Xisbi Siyaasadeed, Wasaaradda
Arrimaha Gudaha iyo Komishanka Doorashooyinka Qaranka ee kala madax
banaanaanta Diiwaangelinta Codbixiyeyaasha iyo ta Madaniga.
• Bishii Feb 2014, waxa Wasiirka
Arrimaha Gudaha JSL qoraal uu ku socodsiiyey deeq bixiyeyaasha ku
cadeeyey inaanay diiwaan gelinta madaniga ahi dabri doonin diiwaagelinta
codeeyayaasha oo muwaadinta aan qaadan warqadda (card) aqoonsiga ay
saraakiil ka socda Wasaaradda Arrimaha Guduhu ku siin doonan card-ka
aqoonsiga goobta cod bixinta.
• KDQ waxa ay xukuumadda u
gudbiyeen dhamaadkii June 2014 kabis iyo waxa ka bedel farsamo oo kooban
ee xeerka diiwaagelinta codbixiyeyaasha xeer Lr 37/2007.
• Waxa Madaxweynaha JSL
Somaliland Golaha Wakiilada u soo gudbiyey Golaha Wakiilada 19/8/2014
sida ku cad wareegtadiisa qabyo qoraalka waxka bedelka iyo Kaabista
xeerka diiwaan gelinta muwaadiniinta iyo codbieyeyaasha xeer Lr 37/2007.
• Xeer Lr 37/2007 waa xeerka diiwaangelinta codbixiyayaasha oo keliya.
• Hore xukuumadda JSL uma curin
xeerka diiwangelinta muwaadiniinta , baaralamaanka JSL ma ansixin xeerka
diiwaangelinta muwaadiniinta, mana jiro xeer dhqan gal ah oo la yidhaa
xeerka diiwaagelinta muwaadiniinta. Taas darteed, suurtogal ma aha in
kaabis iyo wax ka bedel laguma sameyn karo xeer aan hore u jirin.
• Iyada oo xukuumadda gaar u kala
keeni karta qabyo qoraalka xeerka diiwaan gelinta muwaadiniiinta iyo
kabista xeerka diiwaan gelinta codbiyeyaasha , ma muuqato mana jirto
sabab macquul ah ama sharci ah oo kelifi karta la isku kabo xeer jiray
iyo mid aan jirin. Tani waxay marag cad u tahay tuhunkii ahaa in
xukuumadu qorsheynayso muddo kordhin waay qabyo qoraalka magaca cusub
wata waxa uu isku xayirayaa labadii diiwagelinood ee kala madaxa banaana
oo ilaa midi dhamaato aanay ta kale bilaambi karin.
• Labada Gudoomiye ee labada
xisbi mucaarid, ka dib markay xog waraysteen KDQ, kuna qanceen in qaybo
qoraalka cusub ee madaxweynuhu baarlamaanka u gudbiyey aanu ahayn kii
KDQ u gudbiyeen uu dabrayana in diiwaan gelinta codbiyeyaashu qabsoonto,
waxay ergo ahaan ugu tageen Madaxweynaha JSL 23/8/2014 waxaan kala
hadalay in labada diiwaangelinood aanay is dabrin madaxbanaanidoodana
loo daayo. Wax jawaab oo rasmi nagama soo gaadhin Madaxweyanaha.
• Somalida maahmaahahooda waxa ka
mid ah "Jini ninkii keenaa bixiya”. In kasta oo aan kalsooni ku qabo in
baarlamaanku ka gudan doono waajibkiisa, hadana waxa Xukuumadda ku
waajib ah iyada oo la eegayo midnimada qaranka, wada shaqeynta hey’adaha
qaranka iyo ixtiraamka wixii lagu heshiiyo inay soo kala saarto labada
xeer si diiwaagelinta codbixiyeyaashu u qabsoonto xilligii loogu talo
galay.
• Diiwaan gelinta codbixiyeyaasha
waxa loo sameeyey qorshe hawleed taxane ah , tusaale: 6 August 2014
waxa la shaaciyey Qandaraaska(tender) shirkadaha fulinaya diiwaa gelinta
codbixiyayaasha, 23 Sept waxa xidhmaya araajida teneder ka, 7 October
Waxa la shaacin doonaa cida ku guuleysata, 14 October Waxa loo saxeexi
doonaa qandaraaska cidda ku guuleysata, 8 December 2014 waxa bilaabmaya
diiwaa gelinta codbixiyeyaasha Haddii hal qorshe hawleed dib u dhaco
waxa hubaal ah in doorashadu dib dhacayso.
Arrintaas waxaan ku soo gunaanadayaa in xukuumaddu soo celiso wada shaqeynta hey’adaha qaranka gaar ahaan kuwa ay khuseyso arrimaha doorashadu, lana soo celiyo kala madax banaanaanta Diiwaan gelinta muwaadiniinta iyo ta codbixiyeyaasha si doorashadu u qabsoonto waqtigeeda loona soo celiyo kalsoonida deeq bixiyeyaasha oo
"xukuumaddu Ha soo celiso wada shaqeynta heyadaha qaranka gaar ahaan kuwa ay khuseyso arrimaha doorashadu" G C/raxmaan Ciro
diiwaan gelinta muwaadiniinta ( civic registeration) Waa arrin muhiim ah oo qaranku u baahan yahay. Wax xeer ah oo dhaqangal ah oo lagu maamulo arrintan ma "xukuumaddu Ha soo celiso wada shaqeynta heyadaha qaranka gaar ahaan kuwa ay khuseyso arr