Dhulka iyo dhismayaasha ay dowladdu leedahay balse burburka kaddib ay dadku dageen, ayaa qaarkood la deggan yahay, qaarkalana dad kale la sii iibiyey, sida ay sheegeen saraakiil dowladda ka tirsan.

Dhacdadi ugu dambeysay waxay tahay, xiisadda ka taagan dhismayaashii hore ee jaamacadda umadda, gaar ahaan dhisimihii kuliyaddii Siyaasadda iyo dhismayaashii hoyga u ahaa ardayda kaddib markii ay Boolisku sheegeen inuu dhammaaday waqtigii loo qabtay inay halkaasi uga guuraan qoysaskii degganaa tan iyo markii ay burburtay dawladdii hore ee Soomaaliya.

Booliiska ayaa sheegaya in dhismayaal ay kamid yihiin Jaamacaddii Umadda, Bangigii dhiiga iyo madbacadii qaranka in loo baahday sidaa daraaddeedna ay tahay in la banneeyo.

Wariyaha BBC ee Muqdisho Ibraahim Adan ayaa booqday dhismayaasha la isku haysto, wuxuuna sheegay in markii uu halkaas uu ku arkay jidgooyo waddada lagu sameeyay iyo ciidan albaabka dhismayaasha laga galo iyo korkoodaba saaran oo difaac ku jiro.

Mid ka mid ah ragga hubeysan oo dhismaha difaac ugu jiray oo magaciisa qariyey oo BBC u warramay ayaa sheegay "Carruur agoon ah iney meesha ku nool yihiin, iyo dad xaaslayaal ah ayna xaq u leeyihiin iney difaacdaan anaga illaa nala baab'iyo meel uma soconno haddii nala baab'iyo markaas meeshan ha lala wareego."

Wuxuuna ninkaasi hubeysan sheegay inuu ka mid yahay ciidanka milatariga ee dowladda ee jiidda hore ku jiray balse markii uu maqlay in qoyskiisa laga saarayo dhismahan oo ay deggan yihiin dhowr iyo labaatankii sanno ee ugu dambeysay, uu howsha qaranka u hayey isaga soo tagay.

• Madaxweyne Farmaajo oo mamnuucay bixinta dhulalka dowladda
• Maxaa kala heysta maamul goboleedyada iyo dowladda Federaalka?
• Dhulka Soomaalida yaa siiyay Canfarta Itoobiya?

"Qaybta jiifka ayaan deggannahay dadka degganna waxay u badan yihiin militari waxaana ku jira qoysas badan oo agoon ah oo ay waaliddiintooda ku dhinteen xilligii dowladihii Shekh Shariif, Cabdullaahi Yuusuf, Xasan Sheekh iyo inta uu Farmajo joogo. Wuxuu go'aankeenna yahay inaan jaamacaddan ku noolaanno inta uu dagaalka socdo oo nabad waarta laga helayo. Maalinta nabad la helo, waan ka baxaynaa wixi ka sokeeya cid aan ka yeeleyno inaan jaamacaddan ka baxno ma jirto, ciddii dooneyso inaan jaamacadda ka baxno meesha ha nagu disho," ayuu yiri.

Dadka deggan dhismayaashaasi, waxaa loo qabtay iney ka baxaan illaa 2-dii June oo Axaddii ahayd waxaana dadkii u tagay ciidammo boolis ah, waxaana dhexmartay rabsho.

"Annagu waxaan arrintaasi idaacadda ka maqalnay 28-ka May waxaana la yiri 2-da June ka baxa. Dhismayaashanna waxaa deggan dad ka badan 30,000 oo qoys oo 20,000 oo ka mid ah ay yihiin ciidamada xaasaskooda. Wax macquul ah ma ahan, waaba yaabnay waxaan dhahnay waa maxay dhaqan xumadaan seddax bari kaga baxa. Waxaan u aragnay wax awood sheegasha ah marka qorigi aan qaranka u haynay ayaan ku difaaceynaa," ayuu sii raaciyey.

"Hubkan dowladdii na siisay kulama dagaallameynee, waxaan kula dagaallameynaa dadkan na dulminaya ee yiri maalma gudahood dhismaha kaga baxa."

Qoysaska dhismayaashaasi deggan oo aan inkirsaneen iney dhulka iyo dhismayaasha ku yaallaba ay dawladda leedahay, ayna u baahan karto, hadda waxay ku doodayaan in aan la joogin wakhtigii ku habboonaa.

"Ciidamo ayaa na soo dul dagay. Waxaan ahayn dadkii dowladda taageeray, dadkii soo dhaweeyey baan ahayn, ma aha iney anaga nagu tuntaan oo na baab'iyaan. Xalay iyo habeen hore maanan seexan afur maanan karsan, haddii la rabo in nala baa'ibiyo oo la rabo in nala barakiciyo cid aan ka yeeleyno ma jirto," ayey tiri mid ka mid ah dadka halkaas deggan.

"Dawladda iney leedahay una baahan karto waan ognahay, laakiin hadda baahidaasi ma jirto guryo badan oo la iska baxshay baa jiro oo aan hadda baahi loo qabin waxaan arrintan u arkaa in midab takoor ah oo dadka danyarta ah lagu hayo".

General Maxamed Xuseen Madaale oo ka tirsan saraakiisha sare ee Booliska oo horraanti toddobaadkan hadlay ayaa sheegay in siyaasadda dowladdu ay tahay in dhisme ama dhul dowladeed oo aan loo baahan aan laga kicin dadka deggan, balse marka loo baahdo ay lagama maarman tahay in la banneeyo.

"Waad ogtihiin siyaasadda dowladdu waxay ahayd in dhisma aan loo baahneyn aan la taaban dadka deggan, haddii loo baahadana ay ahayd iney dadweynaha gacan ka geystaan sidi loo fududeyn lahaa banneynta dhismahaasi, waxaan ka codsaneynaa seddexda degmo dadka deggan ee Soomaliyeed iney gacan ku siiyaan ciidanka booliska inuu fuliyo waajibaadka sharciga ah in la banneeyo dhismayaasha aan soo sheegnay," ayuu yiri generaalku.

Lahaanshaha sawirkaSONNA

Madaxweynaha dowladda federaalka ee Soomaaliya, Maxamed Cabdullahi Farmaajo ayaa horay uga hadlay in la joojiyo dhulka dowladda in la iibiyo ama qof la siiyo.

Arrintan ayaa timi ka dib warar ku saabsan in dhulal ay dowladda leedahay oo siyaabo kala duwan loogu takri falay.

War saxaafadeedka kasoo baxay xafiiska madaxweynaha ayaa waxaa lagu yiri yiri, "sida uu tilmaamayo Qodobka 43-aad ee dastuurka jamhuuriyadda federaalka Soomaaliya, dhulka waa khayraadka koowaad iyo saldhigga nolosha dadka. Illaa inta laga soo saarayo habraacyada sharciga ee waafaqsan qodobka 43-aad ee dastuurka, dhulka dowladda lama hibeyn karo, bixin karo, lamana wareejin karo."

Go'aankan uu soo saaray madaxweyne Farmaajo wuxuu saameynayaa dhulkii la bixiyay laga soo bilaabo maalinkii madaxweynaha la doortay ee 8-da Feberaayo, 2017-kii, sida war saxaafadeedka lagu sheegay.

"Iyada oo la ilaalinayo hantida qaranka ee dhul, cir iyo bad waxaan u sheegayaa shacabka Soomaaliyeed in wixii dhul ah ee la iibiyay ama la hibeeyay ama la kireeyay keddib 8-dii Febraayo 2017, uusan haysan ogolaansho sharci ah."

"Haddii uu jiro muwaadiniin iibsaday ama kireystay dhul danta guud ah, waxaan u sheegayaa in iibsigaas uu yahay mid sharci darro ah," ayaa ku xusan qoraalka.