Waxaa mahad leh Allaah kan inna abuuray inna irsaaqaya inna hanuuniyey.

naxariis iyo nabadgelyo korkiisa ha ahaato nabigeenii Muxammad asxaabtiisii iyo intii raacday hanuunkiisa.

Qasaska diiniga ah iyo taariikhaha kale ee laga run sheegay, waa macalin kuu tilmaamaya wadada lagu jabay ee la rabo inaad ka leexato iyo wadada  lagu badbaaday ee la rabo inaad raacdo. Caddaaladdu waxay keentaa kalsooni,is aaminaad nadabad iyo horumar,Dulmigu wuxuu keenaa aamin-darro,colaad,dagaal iyo bur-bur.qofka caddaalada lagu yaqaan hadduu khaldamo oo gef weyn sameeyo waa loo dhaafaa, qofka lagu yaqaano khiyaamo isaga oo saxan ayaa la tumhaa. qabyaaladda dadku ma jecla, nolosha ayaa la gashay dan bay moodeen ,hadday cadaalad helaan  waa ka fogaan lahaayeen ,colaadda iyo dagaalka dadku ma jecla waxaa ku kalifay dulmiga, hadday caddaalad heli lahaayeen  iyo nabadgelyo ay naftooda ku aaminaan  waa joojin lahayeen,sidee loo helayaa laakiin? hoos ayeynu ku sheegi doonaa.

 Marka hore caddaalad darrada  soomaalida aan yara eegno, Carruurta oo yar-yar ayaa lagu soo barbaariyaa dulmiga ,Ninka geel-jiraha ahi yarka geela lahaya ayuu ku raraa wixii alaab ah,(hadhuub,maqaar,gudin iwm).Macalinku marka arday khalad galo dhammaan  ardayda oo dhan ayuu ciqaabi jiray.waalidku caruurta waa kala dhawaystaan,Ninka xaasaska badan  mid ayuun buu is xejiyaa, Bulshadeena caadiga ahi haddi laba qof oo is haya isula yimaadaan,qofka ay garanayaan ayey dhinaca saaraan,qur’aanka ayaa rabbi inoogu sheegay walow qaraabadaa hadduu yahay inaad caddaalad samayso,ogow hadaad dulmi ka celiso waxbaad tartay,qofka mucaaradka ahi wuxuu sheegaa xumaan,wanaaga qofka kale ma soo hadal qaado,qofka muxaafidka ahi wanaag keliya ayuu sheegaa xumaanta iyo khaladka ma soo hadal qaado, Warbaahinteena ka warrama iyada,waa seef laba afle,waa xumaan iyo wanaag, qofna loo sheegi maayo,laakiin mid ayaan uga digayaa dadka wax qora ama duuba,waxa aad duubtaan ama qortaan idinka oo dhintay ayaa la isticmaali doonaa,hadday shar ahaayeen iyo hadday khayr ahaayeen  waa la idiin soo qorayaa idinkoo qabriga ku jira,waxaa ka sii daran cidii idinka baratay waxa ay sameeyaan waxle’eg ayaa la’ idiin soo qorayaa,akhri: SURATU YAASIN  AAYAH 12   Axaadiithtuna way tiro badan tahay, waa in sidaa loo ogaado wixii horena laga toobad keeno,weliba Allaah ma dhaafo wixii aad qof yeeshay,ilaa aad dhaahisid,waa inaad cullimada weydiisaa sidii aad ugu mag-dhabi lahayd,maalin walba qofbaa la ceebaynayaa,laga been sheegayaa, sharaftiisa lagu ciyaarayaa,xataa marka la ogaado wixii inay been noqdeen lama bari yeelayo. Aan eegno tiirarka caddaaladda waa waaxda garsoorka,waa meesha la ogaan karo in dawladda jirta nadaamkeedu shaqaynayo,iyo in  sharcigu shaqaynayo ,heerka garsoorku maanta hoos u gaadhay weligii ma gaadhin ,waxaad odhanaysaa ilaahay muu dhulka la jaro,waxaase ka masuul ah, cidda magacawday aakhirana waa la weydiinayaa,aan sii eegno arrimo kale haddaad huteel cunto ka dalbatid oo uu ku garanayo,si hoose ayaa wax lagaaga iibinayaa.shaqooyinka la qoro ayaa la mid,hadday tahay dawlad,shirkad gaar loo leeyahay amaba NGO.

caddaalad darradu waxay ka soo bilaabantaa qofka oo naftiisa dulmiya,waa qofka oo ka leexiya sidii loogu talagay(amarkii rabbi qaadanwaaya).

Dadku inta badan markay maal ama mansab helaan way kibraan,markaas ayey dulmiga bilaabaan , qur’aanka ayaa aad uga warrama,kuwii hore iyo kuwa joogaaba waa isku mid,waxayse ku dambeeyaa qoomamo iyo baaba,  Nin ismaaciil mire la odhan jirey ayaa tiriyey gabay ay ku jiraan  rag badan   oo wax is biday wixii ku dhacay iyo cidhibtoodii

Caddaaladdii dawladihii soomaalida: markii soomaalidu xornimada qaadatay dawladii ugu horreysey,waxay noqotay dawlad nadaamka xun oo ku salaysan yaad istaqaaniin ,maamulkiina in gaar ahi isku koobtay farxaddii iyo rajadii waxay noqotay cadho,ciil,iyo mustaqbal madow ,geeraarradii lagu tiraabay waxa ka mid ahaa "Ninkaan dibitaati daadihinayn amaan dabagaabi daaya lahayn dameerka abgaalba waa dili” oo macnaheedu yahay qof kii aan  MP wadin ama gabadh xafiis ka shaqaysaa,in uu dayac u dhimanayo.qoladii reer waqooyiga oo jibaaysnaa markii hore,qaadan waa ayaa ku dhacay ,haba la qadiyee haddii wadanka caddaalad lagu maamulo,wayska xamili lahaayeen,waayo midnimada ayaa kala weynayd wax walba,taasi waxay keentay inay  isku dayeen rag uu ka mid ahaa xasan keyd inqilaab dhicisoobay oo ay doonayeen in ay gobolada waqooyi dib ula noqdaan.kamay soo rayn dawladii way ka sii dartay waxaaba loo bixiyey dawladii ina muuse mataan, waa marwadii madaxweynaha(Aadan Cadde) oo ka soo jeeday gobolada bari,waxaa loo qarinayaa inay dawladda xukunto,badeecadaheeda bilaa cashuur ayaa laga soo rogi jiray dekedaha dalka . C/rashid ayaa madaxweyne noqday markii labaad, Naxariistii janno Allah hasiiyo, rajo fiican ayaa gashay soomaalidii waagaa noolayd waayo wuxuu ahaa nin markiiba laga dareemay caddaalad markii horena lagu tuhunsanaa nin taqwa badan oo ehlu cibaado ah, nasiib darro askarigii la socday ayaa diley muddo yar ka,cid kastaaba haka dambayso,askarigii ayaa loo toogtay muddo ka dib,siyaad barre oo ciidanka adeegsanayey ayaa inqilaab ku qabsaday1969,muddooyinkii hore waa is wanaajiyey hadaladii laga duubay ee laga soo daayey BBC waxaa ka mid ahaa, xooggeena iyo xoolaheena  waxaynu isugu geynaynaa sidii aynu diinteena kor ugu qaadi lahayn,muddo ka dib wuxuu la yimi caqli xumadii ugu liidatey,qur’aankii ayuu ka hor yimi,culimadii ka hadashayna waaba laayey,dadkii waxaa ku dhacay qalbi jab,in muddo ah ayuu sii raftay,wuxuu sii kordhiyey dulmigii, cabudhintii iyo qabyaaladdii,aakhirkiina dawladii waa  la bur-buriyey,waxayn ahayd mid uu gacmahiisa ku kasbaday,  Siyaad wuxuu magan galay  Nigeria,masaajid dalkaa ku yaalla ayuu u tukubi jiray salaada isaga oo  rabbigii cibaado iyo tawbad ka dhawraya, isaga iyo ilaahiis ayaan isu deynaynaa. waa sida layna faray.

Bur-burkii soomaaliya maxaa laga dhaxlay? waxaa laga dhaxlay wanaag iyo xumaan labadaba,wanaagga ka dhashay waxa ugu weyn dadkii oo qur’aankii bartay,diintii fahmay,dhallinyaradii oo tukatay ,waagii hore odayada ayaa tukan jiray,cibaadadii ayaaba xor loo noqday iyo nafis la dareemay ,xumaanta ka dhalatay waa bu-bur dhinac walba ah,dawlad shaqaysa loogama hadhin,soomaalidiina waxay qaxooti ku noqotay wadamada debedda in badani, nadaamkii iyo kala dambayntii oo ka luntay dhallinyaradii ku indho dillaacsatay waddan fawdo ah iyo gacmo shisheeya oo aan ogolayn in maamul caddaalad ahi ka dhismo.

Waxaan ku soo gaba-gabaynayaa  aan dhisno caddaalad ka soo bilaabanta qofwalba naftiisa,qoyska,tuulada,demada ,gobolka ilaa madaxweyne ku siman,oo ku dhisan islaamnimo iyo daacadda ilaahay iyo rasuulkiisa iyo dadka maamulka loo dhiibtay hadday toosan yihiin ,haddii taa la waayo,waa waxba kama jiraan rajadeenu,waxaana hubaal ah in aanay jiri doonin dawlad,nabadgelyo,horumar iyo mustaqbal la mahadiyo midnaba.

 Aadan Nuur  

Hargeysa Somaliland  

shalqane@hotmail.com