Afarkaadhle waa wiil soomaaliyeed oo ku nool dalka Masar. Hal sanno markii uuMasar joogay, ee uu dalkii iyo dadkii kala bartay ayuu noqday nin halis ah.

Maadaama ay Aqoonyahan Dhego saaxiibeen, Waxuu isu arkay nin firfircoon. Sidaa daraadeed waxbarasho ha ku eekaan buu is yidhi ee dedaalka badi. Afarkadhle hadda waa wiil fiirfircoon oo wax walba jecel. Reerkiisa jecel, fikirka jecel, ururrada diinta jecel, waddaniyadda jecel, midnimada jecel, kala go'a jecel, habraha iyo hablahaba jecel.Wax walba jecel. Haa, waa nin firfircoon. Maalintii waa Soomaali, habeenkiina waa reer. Galinka danbena waa wadaad. Maalmaha qaarna waa fikir wadde.

Aqoonyahan Dhego, waa Afarkaadhle saaxiibkii. Waa aqoonyahan soomaaliyeed oo aad wax u bartay. Waaba ninkii Afarkaadhle waddanka ku soo dhaweeyay. Caawadan shirka la fadhiyo haddii aynu ku darno Aqoonyahan Dhego saddex iyo toban sanno ayuu Qaahira joogaa. Isaga iyo labadan nin ee ku xiggaaba, labadii kun iyo kowdii ayay waddanka soo galeen. Labada nin iyo aqoonyahanku isku mid maaha. May ee waa isku mid. Isku mid ma aha, waayo iyagu magaalada way iska joogeen, isagu se lix sanno ka hor ayuu Jaamacadda ka baxay. Waa isku mid oo waa kuwan caawa ba meel wada fadhiya. Weliba iyaga ayaa shirka u ga firfircoon, oo ka fahan badan, oo ka farodhaadheer.

Afarkaadhle, imaka waa Haaruun-macruuf, cid walba way taqaannaa. Cid walbana wuu yaqaannaa. Isagu dadka intaas oo si ayuu u yaqaannaa. Isaga se hal qof ayaa loo arkaa. Aqoonyahan Dhego iyo Afarkaadhle waa saaxiibo aan kala hadhin, ayaamaha isbuuca oo dhan, marka la ga reebo hal maalin. Maalitaas Aqoonyahan Dhego iyo xarakadiisa ayaa shir gaar ah leh. Shirkaas dacwadda iyo diinta sidii loo fidin lahaa ayaa la ga ga hadlaa. Waa sida ay inoo sheegeen. Aqoonyahan Dhego marka la ga reebo danyar oo ilaalinta magaca Aqoonyahan iyo weliba Sheekh oo mar mar loogu yeedho ka mid tahay mooyee, sidiisa kale shirkaas ma jecla, waayo wuxuu ka reebaa, saaxiibkii. Mar allaale markaas uu ka soo baxo na Afarkaadhle ayay shirarkii kale abaabulaan. Afarkaadhle laftiisu maalintaas jalsad buu lee yahay laakiin saaxiibkii uma sheego.

Waa kan Afarkaadhle baska ka sii degaaya. Qofkan ka soo horbaxay tolow wa ayo?. Waa ka salaamay. Imaka ayuu beentii iyo belaayadii ku shubayaa. Ilaahay baa u ga sahlay, waakan taleefan ku soo dhacay. Waa taleefankiisii casaa ee labada kaadh ku jiri jireen. Labadiisa Mobile ba waa laba kaadhlayaal e. Waa sababta uu magaca kula baxay.

- "Hellow, Hellow, ma I maqlaysaa? Waa Afarkaadhle oo marna taleefanka dhegta saaraya, marna afka saaraya.
- "Haa, waan ku maqlayaa ii waran Akhii?"
-"Ilaahay, mahaddii weeye akhii, waan yara mashquulsanaa ee aan ku gu sooo celiyo"
-"Ha I gu soo celin e, reerkii ayaa caawa shirayee, degdeg u soo carrar"!
- "Reerki……………….." isaga oo aan hadalkii ka soo wada bixin, Ayuu Mobile kii labaad soo dhacay.
-"Salaama callaykum akhi Sheekh Jibriil", Afarkaadhle ayaa salaan degdeg ah ku boobay, isaga oo aan dhegta ba la gaadhin.

-" Alla yubaarik fiik, akhi miyaad yara mashquulsanayd?" saxiibkii Sh Jibriil ayaa waydiiyay, isaga oo degdeggiisa ka shakiyay.
-" La wallaahi yaa sheekh, faadi baan iska ahay", Afarkaadhle ayaa sidaa ku jawaabay,isaga oo Taleefankii hore mashquul gelinaaya, si aanay labada qof isu maqlin.
- "Waa si wanaagsan, Sheekh Xarakadii ayaa caawa fadhi leh ee xaggee joogtaa?" sheekh Jibriil ayaa war iyo weydiin isugu daray saxiibkii Afarkaadhle,

-" Xarakadii---------------------------------" Intaanu hadalkii dhamayn ayuu Afarkaadhle maqlay codka Sh Jibriil ka ag leh " Sheekh isaga iska fasax , reerkoodii ayaa caawa shirayee" markaas buu Afarkaadhle la soo booday: "Jazakalaah Khayr, Haa, Sheekhaas waa runtii oo reerkii ayaa shiraaya ee caawa ii fasax qaad"
- Sh Jibriil oo aad mooddo in uu hadalka yara kululeeyay ayaa yidhi: " Yaa akhii, kuuma fasax qaadi karo, waayo xalqaddeenii ayaa yaraatay, sidaa daraadeed waa in la wada yimaadaa. Aniguba gobolkayagii oo xaflad lahaa baan u soo jaray."
-"Xalqaddii?, xarakadii?, reerkii?, taleefankii?" Afarkaadhle oo aan weli jawaabin balse erayadaasi madaxiisa ka guuxayaan ayaa mar kale maqlay "Sheekh, isaga iskaga cudur daar arimihii Naadiga ayaa ku kala kacsan e". Intaanu Sheekh Jibriil cudurdaarkaas ka hadlin ayuu Afarkaadhle ka soo dhex booday "Allaa yahdiik, waa runtii, arimihii Naadiga ayaa cirka maraaya, qolyihii aad ogeyd ayaynu is haynaa, waa tabtaas sheekhu kuu sheegay, ilaahay ha daayee".

Cudurdaarkaas ka dib, waakan Afarkaadhle shirka ka soo qaybgalay. Ninka cudurdaarka u sameeyay Afarkaadhlena waa Sheekh Gahayr, oo ay isku reeryihiin, markii hore na ku sii heshiiyeen, in midkood xalqadda xaadiro ka kale na cudurdaar loo sameeyo si uu shirka reerka u tago.

Sidaas buu ku furmay, shirkeenii sanadlaha ahaa. Dooddu wax ay ka sii socotaa, halkii sanadkii hore. Naadigu weli waa labadiisii qol, Kii qufulnaa iyo kii qarbaqarbada iska ahaa. Maqaaxidiina ku dhextaallayna waa sideedii. Sideedii ma aha, ee odaygii haystay ayaa rawaxay. Malaa, Shirkan sanadlaha ah iyo buuqa badan buu u adkaysan waayay. Sidaas darteed, wuu tanaasullay isagu. Alle ha u naxariisto, kolley innaga tagye.

Dedaalka, firfircoonida, aqoonta, garashada, iyo reerkuba halkaa qol ee labada qol ka soo hadhay ayay ku eegtahay. Waxaas oo dhidid ahi, wax ay u dhacayaan, ciddii labadaas qol ku dhex shaahi lahayd.Haa, meesha loo shirayaa, waa qabrigaas yar ee madow. Waa iyaga iyo allahood e, wax ay sheegaan in meeshaas yar ay Shan soomaaliyeed ka dhaxayso. Sidaas baa meel walba, la gu qoraa. Laakiin caawa iyo mar kaste ba intaas oo reer baa ka shiraysa oo u shiraysa. Intaas oo meelood oo kala duwan buu shirku ka socdaa. Meel walba Afarkaadhle, Aqoonyahan Dhego, Sheekh Jibriil iyo Sheekh Gahayrba way fadhiyaan. Caawa oo keliya ma aha, ee sanadkii kaste shirku waa dhacaa.

 

Shirka waa loo dhan yahay. Marka la ga reebo, garabkii haweenka oo aan iyaga ciddi ka joogin. Habluhu in ay arday yihiin la iskuma haysto, laakiin in ay reeraha ka mid yihiin muran baa ka taagan. Sidaa daraadeed Naadiga reeruhu u shirayaan, la ga ma yaabo in ay hablo ka mid noqdaan. Sagaal nin oo xiniinyo buur ah baa loo baahan yahay. Sagaalkaas baa sanad walba la doortaa.Oo maxay gabadhi ka taraysaa, meesha intaas oo reer oo isku hor fadhiyaan?. Maxay se ardaynimo iyo aqoonni taraysaa, haddiiba weli Afarkaadhle shirkii waddanka ka soo saaray, halkan ka abaabulaayo.

Shirkii afarta oday ee geedka hoos fadhiyay, iyo shirkan caawa socdaa, waa isku mid. Hadda taladii geedkaas la gu hoos gooyay waa tii Afarkaadhloow sidan ka dhigtay. Sidee?. Miskiin aan dawlad lahayn. Dadnimo lahayn. Dal iyo dareen waddaninimo lahayn. Xor ahayn. Xeelad shaqo lahayn. Xoolo lahayn. Faqiir mustakibir, faan beennaale, danayste iyo dulli foorara. Waa Aqoonyahan indhoole ah.

Ardaynimooy ba', Aqoonneey xaal qaado.

W/Q: Axmed-Khaliif Maxamed Jaamac
khaliif_d3@hotmail.com

Qaahira, Masar.

03th Dec, 2014.